Konya: Obruk Hanı
Obruk Hanı; Konya’nın Karatay İlçesi, Kızören Obruğu yanında yer almaktadır. Konya’yı Aksaray’a bağlayan yol üzerindedir.
Kuzey-doğu güney-batı yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir oturum alanı üzerine inşa edilen han, güney-batı kanadında yer alan avlu ve kuzey-doğu kanadındaki kapalı/barınak bölümünden oluşur.
Güney-batı cephesinin ortasında dışa taşkın bir kütle olarak yükselen taçkapı, üst çerçevesi üzerindeki dendanları ile bir kale kapısı görünümünde tasarlanmıştır; cephenin köşelerinde prizmatik birer kule yer alır.
Taçkapının sivri kemerli kapı açıklığının irtibatlandığı sivri beşik tonoz örtülü derin bir giriş eyvanı vasıtasıyla dahil olunan dikdörtgen planlı avlu, iki uzun kenarı boyunca ve karşılıklı olarak yerleştirilmiş mekânlarla çevrili durumdadır.
Avluyu kuzey kenarı boyunca sınırlandıran dikdörtgen planlı müstâkil beş mekân, sivri beşik tonozlarla örtülü ve avluya sivri kemer gözleri halinde açılan eyvanlardan ibarettir; avlunun güney kenarını ise sivri kemerlerle birbiriyle bağlantılı ve sivri kemerli beş göz halinde avluya açılan mekânların oluşturduğu bir revak kuruluşu sınırlandırmaktadır.
Avlunun batı kanadı fevkâni bir kuruluştur; zemin kat, taçkapının irtibatlandığı giriş eyvanının iki kanadındaki sivri beşik tonoz örtülü ve simetrik düzende ikişer odadan müteşekkildir. Hâlihazırda hayli harap olmuş durumdaki birinci kata, geçmişte, giriş eyvanının avluya bakan kapısına bitişik bir merdivenle çıkıldığı anlaşılmaktadır.
Sözkonusu katta, bir kapı açıklığıyla dahil olunan ve birbirine iç kapılarla bağlantılı dört müstâkil odanın yer aldığı anlaşılmaktadır. Odalar dikdörtgen planlı ve sivri beşik tonozlarla örtülüdür; güney kanatta yer alan odanın kıble duvarındaki mihrap nişi, geçmişte mescit olarak kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Avlunun batı kanadında yer alan ve hayli harap durumdaki kapalı/barınak bölümünün, derinlemesine doğrultuda yerleştirilmiş kare planlı ayaklarla beş sahna taksim edilmiştir; sivri beşik tonozla örtülü olduğu anlaşılan orta sahın daha geniştir.
Hanın inşaatında düzgün kesme ve kaba yonu taşlar kullanılmıştır; duvar örgüsü arasında yoğun olarak antik ve Bizans dönemine alt devşirme taşlar da kullanılmıştır. Hanın inşa kitâbesi yoktur; Selçuklu çağında ve 13. yüzyılda inşa edildiği kabul edilir.
