Bakır Kısıtlı Diyet nedir, nasıl uygulanır?
Bakır Kısıtlı Diyet; Vücudun değişik organlarında fazlaca bakır birikmesi sonucu ortaya çıkan Wilson Hastalığı’nın tedavisinde kullanılan bir diyettir.
Bakır, safra yoluyla dışarı atılmaktadır. Ancak, Wilson hastalığı bulunan bireylerde gerektiği gibi ayrıştırılamaz ve kişinin hayatını tehdit edici miktarda birikir.
Tedavi edilmediğinde öldürücü bir hastalık olan Wilson hastalığı, erken teşhis ile kolayca tedavisi mümkündür ve çoğunlukla hastalar normal yaşantılarını devam ettirir.
Wilson Hastalığının nedeni;
Wilson hastalığında ATP7B adındaki spesifik gen çalışmaz durumdadır. Bu gen karaciğer hücrelerinde bulunan fazla bakırı vücuttan atmaya yardımcı olmaktadır. Vücut normalde fazla bulunan bakırı safra kesesine gönderir. Vücut bunu gerçekleştiremediğinde ise bakır, karaciğer hücrelerinde birikir. Karaciğerin bakır depolama kapasitesi çok fazla olmadığından bakır kana karışır ve başta beyin olmak üzere vücudun çeşitli organlarında birikir.
Wilson Hastalığının belirtileri;
Wilson hastalığı kalıtsal bir rahatsızlık olsa da, vücuda zarar verici boyuta ulaşması uzun yıllar sonra olabilmektedir. Hastalığın belirtileri genellikle 6-20 yaş arası ortaya çıkmaktadır. Wilson hastalığının genel olarak belirtileri ise şu şekildedir:
- Karaciğer Problemleri: Wilson hastalığının belirtileri öncelikle karaciğerde ortaya çıkmaktadır. Bakırın karaciğerde birikmesi sonucu sarılık, karın bölgesinde ağrı ve kusmalar görülebilmektedir. Hastalık tedavi edilmez ise siroza yol açarak, karaciğer yetmezliği ile sonuçlanabilmektedir.
- Beyin Problemleri: Vücutta bulunan fazla bakır, beyinde biriktikçe değişik belirtiler gösterebilmektedir. Kollarda titreme, hareketlerde yavaşlık, yutkunmada güçlük, konuşmada zorluk, baş ağrıları gibi çeşitli fiziksel sorunlara neden olmaktadır. Ayrıca kişide psikolojik olarak depresyon ve konsantrasyon bozukluklarına rastlanabilir. Tedavi edilmez ise kişinin kaslarında zayıflık ve bunama gibi sorunlara neden olmaktadır.
- Diğer Problemler: Vücuttan atılamayan fazla bakır gözde korneada da birikebilmektedir. Bu birikim, korneada kahverengimsi bir pigmentleşmeye yol açmaktadır. Wilson hastalığının görülen diğer belirtileri ise, anemi, pankreas iltihabı böbrekte hasar, kalp problemleri, kadınlarda düşük yapma ya da erken doğumdur.
Bakır Kısıtlı Diyeti:
Beslenmede alınan bakır miktarları bu diyetle azaltılmaktadır ve günlük 1 mg kadar alınması gerekmektedir. Yemeğin pişirildiği kapların bir miktar bakırın besinlere geçmesi anlamına geldiğinden, bakır malzemeden tencerelerin kullanılmaması gerekmektedir.
1 mg bakır alınabilecek menü nasıl olur?
Sabahları 1 su bardağı şekerli süt,
5 gün aralıksız 3,5 kibrit kutusu peynir veya haftada 2 gün 1’er yumurta,
2 tatlı kaşığı bal,
Öğlen ve akşam öğünlerinde 1 çay bardağı yoğurt,
1 köfte, 3 yemek kaşığı kadar sebze yemeği, 2 yemek kaşığı makarna ya da 1 yemek kaşığı pirinç pilavı,
Maruldan yapılmış salata, 1 elma ve 1 dilim tuzsuz ekmek.
Diyette alınabilecek besin grupları;
Tüketilebilecek sebze türleri A ve B grubu olarak ayrılmıştır.
A grubu sebzeler:
Marul, lahana ve karnabahar günde iki defa tüketilebilir.
B grubu sebzeler:
Pancar, patlıcan,,bamya, yeşil biber, domates, kuru soğan, bal kabağı ve ıspanak günde 1 defa tüketilebilir.
Tüketilmemesi gereken yasak sebzeler:
Patates, taze fasulye, taze bezelye ve maydanoz bakır içeriği yüksek olan besinlerdir ve tüketilmemeleri gerekmektedir.
Meyveler: A ve B grubu olarak ayrılmıştır.
A grubu meyveler:
Çilek, taze incir, elma, taze üzüm, şeftali, portakal, karpuz ve greyfurt günde iki defa tüketilebilir.
B grubu meyveler:
Kayısı, kiraz, erik, muz, limon ve armut günde 1 defa tüketilebilir.
Tüketilmemesi gereken yasak meyveler:
Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik ve kuru incir bakır miktarı yüksek olan meyvelerdir ve tüketilmesi yasaktır.
Tamamen yasak besinler:
Zeytin, turşu ve konserve gıdalar, marmelat ve pekmez, kurubaklagiller, mantar ve kurutulmuş meyveler, kuruyemiş ve baharatlar, kabuklu deniz canlıları, balık, dana, kuzu, koyun ve tavuk etleri, sakatat çeşitleri, irmik, bulgur, mısır ve tam buğday unu, kuru maya, kahve, kakao, çikolata, gofret ve hazır gıdaların tamamı.
Yasak olmayan besinler;
Süt, yoğurt, bal, şeker, çay ve asitli içecekler ise yasaklı olmayan besinlerdir.
